İşitme kayıplı doğan ya da konuşmayı öğrenemeden işitmesini kaybeden çocuklarımıza, konuşabilmeleri için geleneksel işitme cihazı veya koklear implant takıyoruz.
Ancak çocuğun konuşmasının normalde olduğu gibi gelişmesi için, cihaz hafif sesler de dahil olmak üzere tüm konuşma seslerini çocuğa sağlayabilmelidir. Çünkü işitme engelli çocuğumuz konuşma seslerini eksik duyuyorsa, konuşma dili gelişimi de olumsuz etkilenir. Geleneksel işitme cihazları ile bazen tüm konuşma seslerinin duyulması mümkün olmayabilir. Ancak çocukta yeterince işitme kalıntısı varsa duyar. Bu yüzden çocuklarımızın işitme cihazlarıyla konuşma seslerini ne kadar iyi duydukları tespit edilmeli ve cihazlar yetersizse 12 ay dolmadan koklear implanta uygunluğu değerlendirilmelidir. Koklear implant kullanan çocukların da koklear implantlarının kontrolden geçmesinde yarar vardır. Bu kapsamda işlemci programının çocuğa uygunluğuna ya da işlemcide başka bir sorun olup olmadığına bakılmalıdır (Örneğin mikrofon hassasiyetini yitirmiş olabilir).
Çocuğun cihazıyla ne kadar duyduğu nasıl kontrol edilir?
1. Sese tepkilerini izleyerek: Çocuk dikkatini vermiş dinliyorken, sese verdiği tepkiler izlenir. Tüm konuşma seslerini duyabilmesi için hem kalın hem de ince (tiz) sesleri duyabiliyor olmalıdır. Örn: kapı zili, ıslık sesi. Çocuğunuzun sese tepkilerinde olumsuz değişiklik varsa sorunun nereden kaynaklandığını araştırmalısınız.
2. LING seslerini kullanarak: Hafif şiddette “Uuuu”, Mmmm”, “Aaaa”, “Eeee”, “Şşşş”, “Ssss” seslerini çocuğunuza söyleyerek tüm konuşma seslerini duyup duymadığını kontrol edebilirsiniz. Bunun için önce çocuğunuzu “şartlayabilirsiniz”; yani örnek olarak verdiğiniz sesi duyunca bir oyuncağı boş bir kaba atmasını isteyebilirsiniz.
“aaa”, “iiii”, “uuu”, “şşş”, “sss” ve “mmm” konuşma sesleri, LİNG sesleri olarak geçer. Alçaktan yükseğe farklı frekansları içerdiklerinden, çocuğunuzun bunları duyabilmesi, çeşitli tonları işitebildiği anlamına gelir.
Çocuğunuz bunu hem işiterek hem görerek yapmayı öğrendikten sonra, sadece işiterek yapması için kulağından yarım metre uzaklıkta, sizi göremeyeceği şekilde sesleri söyleyin ve çocuğun tepkisini izleyin (Sesleri sessiz bir ortamda ve mümkün olduğu kadar az şiddetle söyleyin). Çocuğunuz çevresindeki konuşmaları gerçekten duyabiliyorsa, sizin söylediğiniz küçük seslere de tepki verecektir. (Yani sesi duyunca kaba oyuncak atacaktır) 2.5 yaşından küçük çocuklar şartlamada zorlanabilirler fakat duyduklarını, sizin söylediklerinizi tekrar / taklit etmelerinden anlayabilirsiniz.
Çocuğum Kullandığı Cihaz İle Konuşma Seslerini Yeterince Duyuyor Mu?
3. Cihazlı işitme eşikleri ölçülerek: İşitme kliniğine gidince çocuğunuzun cihaz kullanırken duymaya başlama eşikleri ölçülebilir. Küçük çocuklar ses duyduklarında ışıklı ve hareketli oyuncağa bakmaya ya da boş kaba oyuncak atmaya şartlandırılır. Bu testte kalın, orta ve tiz seslerdeki işitmesine bakılmalıdır. Burada çocuğunuzun 40-25 dBHL arasındaki seslere tepki vermesi gereklidir. Dinlemeyi öğrendikçe çocuğunuz daha hafif seslere de tepki verebilecek duruma gelecektir.
4. Cihaz ile kortikal değerlendirme yaptırarak: Küçük çocuklarda LİNG testi yapmak, eşiklerin ölçülmesi için onları şartlamak ve işbirliği yapmalarını sağlamak zor olabilir. Çocuğunuzu kucağınızda sakin ve sessiz oturtarak konuşma seslerini ne kadar duyduğunu ölçtürebileceğinizi biliyor muydunuz? Bu testte çocuğun başına üç elektrot takılıyor. Özel ekipmanlı test odasına belli frekansta ve şiddette sesler veriliyor. Çocuğun beyninin seslere verdiği tepkiler elektrotlar aracılığıyla izleniyor. Bu şekilde çocuğunuzun tepkilerine bakarak, onun sese yeterli erişimi olup olmadığını anlamamız mümkün. Bu inceleme, eğer gerekiyorsa çocuğa zaman kaybetmeden uygun müdahaleyi yapabilmemiz açısından çok önemlidir. Bu kapsamda örneğin işlemcisinin programı yeniden yapılabilir veya işitme cihazından koklear implanta geçmesi konusu değerlendirilir.
İşitme kalıntısı nedir?
İşitme kaybı olsa bile, bazı sesleri (sıklıkla alçak frekanslarda) hala duyabilme becerisidir.
Kortikal testte, ses işitildiğinde kortekste oluşan dalgaları bilgisayarda görürüz. Eğer çocuk konuşma seslerini duyuyorsa, bu dalgaların oluşması gereklidir. Çocuğunuzda oluşan dalgaların şekli, işitsel olgunlaşmayla birlikte, işiten yaşıtlarınınkine benzemeye başlayacaktır.
Julie Koşaner
Konuşma dili gelişiminin çocukların yaşı küçükken daha hızlı olduğunu biliyoruz. Bu da demek oluyor ki onlara küçük yaşta sesleri mümkün olduğunca fazla sağlamamız gerek. Bunu yapmamıza yardımcı olan kortikal değerlendirme bazı üniversitelerin kliniklerinde ve MEDers-Maxtone Kadıköy ofisimizde yapılabilmektedir. Değerlendirme için sizi ve çocuğunuzu ofisimize bekliyoruz.
Unutmayın; Çocuğunuzun konuşabilmesi için sesleri işitmesi mutlaka gereklidir ancak anlam ifade eden karşılıklı konuşmalara sık sık katılması da şarttır. Konuşma, konuşma pratiği yapılarak öğrenilir!
Julie Koşaner
MEDers Klinik Uzmanı
Randevu
Şubelerimiz
