Orta kulak, titreşerek sesleri duymamızı sağlayan vücudumuzdaki en küçük kemiklerin bulunduğu, kulak zarı ile iç kulak arasında bulunan yerdir. Bu bölgenin bakteri veya virüslerle enfeksiyonu sonucu 'orta kulak iltihabı' gelişir. Yetişkinlere göre çocuklarda daha sık gelişen orta kulak iltihabı veya tıbbi adıyla 'Otitis Media' oldukça ağrılıdır.
Kulak enfeksiyonları genellikle kendiliğinden geçtiğinden, ağrı ile baş etmek ve enfeksiyonun takibi yeterlidir. Enfeksiyonun ilerlemesi durumunda antibiyotik kullanımı önerilen otitis media, tamamiyle iyileştirilemediği durumlarda, işitme kaybına kadar giden problemlere sebep olabilir.
Yetişkinlerde orta kulak iltihabı belirtileri nelerdir ?
• Kulak ağrısı,
• Kulak akıntısı,
• İşitmede azalma.
• Özellikle yatarken hissedilen kulak ağrısı,
• Uykuya dalmada güçlük,
• Enfeksiyon bulunan kulağı çekme,
• Aşırı ağlama,
• Huysuzluk,
• Denge kaybı,
• Yüksek ateş,
• Kulak akıntısı,
• Baş ağrısı,
• İştahsızlık.
Yaş: 6 ay ile 2 yaş arası çocuklar kulak enfeksiyonlarına karşı daha duyarlıdır. Bunun sebebi, bu yaştaki çocukların östaki borularının ve bağışıklık sistemlerinin daha tam olarak gelişmemiş olmasıdır.
Kreş: Bakımları kreşlerde yapılan çocuklarda orta kulak iltihabı olma riski, evde bakılan çocuklara göre daha fazladır. Çünkü toplu halde kreşte bulunan çocukların enfeksiyonlarla karşılaşma olasılığı daha fazladır.
Beslenme: Biberonla beslenen çocuklarda orta kulak iltihabı, anne memesini emen çocuklara göre daha fazla görülür.
Mevsimsel: Orta kulak iltihabı daha çok sonbaharda ve kış aylarında, havaların soğuk, gripal enfeksiyonların yüksek olduğu mevsimde karşımıza çıkar. Mevsimsel alerjisi olanlarda otitis media daha fazla görülür.
Kirli hava: Kulak enfeksiyonları riski, hava kirliliğinin olduğu yerlerde veya çok sigara içilip dumanaltı kalınan yerlerde daha fazladır.
Orta kulak iltihabı genellikle kulak, burun, boğaz ve östaki borusu gibi bölgelerde şişkinlik ve sıvı toplanmasına sebep olan üşütme, grip veya alerji ataklarından sonra gelişir. Enfeksiyonun nedeni orta kulaktaki bir bakteri veya virüstür.
Östaki borusu orta kulak iltihaplarında önemli bir role sahiptir. Östaki borusunun görevi orta kulağın havalanmasını sağlamak, buradaki hava basıncını ayarlamak ve buradaki salgıların ve sıvıların drenajını sağlamaktır. Üst solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak östaki borusunun tıkanması orta kulakta sıvı birikimine neden olur. Bu sıvıda üreyen bakteri ya da virüsler orta kulak iltihabına yol açarlar. Çocuklarda orta kulak iltihabına daha fazla rastlanmasının sebebi çocuklardaki östaki borusunun daha dar olması ve sık hastalanmaları nedeniyle tıkanmasıdır.
Çocuklarda 'adenoid' adı verilen ve bağışıklık sisteminin bir parçası olan bezler östaki borusuna yakındır. Üst solunum yolu enfeksiyonlarında bu bezler şiştiklerinde östaki borusunu da kapatırlar ve işlev görmesini engellemiş olurlar.
Şikayetlerinizi dinleyen doktorunuz otoskop adı verilen bir cihaz ile kulağınızı muayene ettikten sonra burun ve boğazınızı da kontrol eder ve orta kulak enfeksiyonu teşhisini koyar. Teşhis konduktan sonraki tedavi seçenekleri bir takım faktörlere bağlıdır. Doktorunuz buna göre ne yapılması gerektiği hakkında karar verir.
Bu yazıda orta kulak iltihabının tedavi seçenekleri belirtilmiştir:
1. İzleme: Kulak enfeksiyonlarının çoğu antibiyotik kullanmadan kendiliğinden geçer.
Amerika'da, 6 ay ile 2 yaş arası çocuklarda, tek kulakta 48 saatten az süredir hafif ağrı ve 39 dereceden düşük ateşle ile seyreden durumlarda antibiyotik kullanımını önerilmemektedir.
Aynı şekilde, 2 yaşından büyüklerde, tek veya 2 kulakta da ağrı olmasına rağmen beklenmesi ve ilaç kullanılmaması tavsiye edilmektedir. Bu kararı almada doktorunuz çocuğun genel durumunu da göz önüne alarak tedaviyi planlayacaktır. Ancak genellikle anne babalar böyle bir kararla tatmin olmamakta ve doktorun antibiyotik yazmasını teşvik etmekte, hatta kendi kendilerine antibiyotik kullanma kararı vermektedir.
2. Kulak ağrısını azaltma: Ağrıyan kulağa sıcak ve nemli bir bez ile yapılan kompres ağrıyı azaltacaktır. Bunun yanında, ağrı kesici ilaçlar da kullanılabilir.
3. Antibiyotik tedavisi: Kulak enfeksiyonunun süresine ve şiddetine göre doktorunuz antibiyotik kullanmanızı önerebilir.
Doktorunuzun yazdığı antibiyotik mutlaka belirlenen doz ve sürede kullanılmalıdır. hafif bir iyileşme sonrası bırakılan antibiyotik kullanımı, enfeksiyonun bir süre sonra tekrar etmesine sebep olabilir.
Daha tam anlamıyla iyileşmemiş olan kulakta tekrarlayan enfeksiyon tedavi sürecini olumsuz olarak etkiler. Enfeksiyona sebep olan bakteriler antibiyotiğe direnç kazanabilir. Bu durumda da kullanılan antibiyotik hiç bir işe yaramaz.
4. Tüp takılması: Geçirilen orta kulak enfeksiyonu sayısı 6 ayda 3 ve üzerinde ise, orta kulakta sıvı birikimi varsa, enfeksiyon temizlense de orta kulakta sıvı bulunuyorsa, sıvıyı buradan uzaklaştırmak için doktorunuz tüp takılmasını önerebilir.
Kulak zarına açılan küçük bir delik açılarak orta kulaktaki sıvı boşaltıldıktan sonra açılan deliğe minik bir tüp takılarak orta kulağın havalanması sağlanırken sıvı birikimi de önlenir.
Bazı tüpler kısa bir süre sonra kendiliğinden düşerken, bazıları daha uzun süre kalır ve tekrar doktor tarafından çıkarılır. Tüp çıkarıldıktan veya düştükten sonra kulak zarı kendiliğinden kapanır.
• Çocukların sık hastalanmaları önlenmeye çalışılmalıdır.
• Çocuklara hijyen kuralları anlayabilecekleri şekilde öğretilmelidir.
• Hastalandıklarında mümkün olduğunca diğer çocuklardan ayrılmalıdır.
• Çocuklar başta olmak üzere sigara dumanından uzak durulmalıdır.
• Bebekler mümkünse en az 6 ay olmak üzere emzirilmelidir.
• Biberon ile beslenen bebeklerde doğru besleme şekli öğrenilmelidir.
• Çocukların aşıları ihmal edilmemelidir.